Huyệt Thừa Sơn: Vị trí, tác dụng và cách châm cứu, bấm huyệt

Huyệt Thừa Sơn: Vị trí, tác dụng và cách châm cứu, bấm huyệt

Huyệt Thừa Sơn, một huyệt vị quan trọng thuộc kinh Bàng Quang, tọa lạc tại cẳng chân, nổi bật với hiệu quả trong điều trị các chứng như chuột rút bắp chân, đau gót chân, đau thần kinh tọa, và hỗ trợ phục hồi liệt chi dưới. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu chi tiết về cách xác định, các tác dụng và các kỹ thuật châm cứu bấm huyệt Thừa Sơn.

Cách xác định vị trí huyệt Thừa Sơn

Huyệt Thừa Sơn là huyệt thứ 57 trên kinh Túc Thái Dương Bàng Quang, thuộc hành Thủy trong Ngũ hành. Huyệt này còn được biết đến với các tên gọi khác như Trường Sơn, Ngọc Trụ, Nhục Trụ, hoặc Ngư Phúc. Tên gọi "Thừa Sơn" được giải thích là "Thừa" là nâng đỡ, còn "Sơn" là núi, vừa chỉ rõ vị trí huyệt ở vùng cơ bắp chân nổi cao như núi, vừa nhấn mạnh vai trò quan trọng của nó trong việc chịu lực, nâng đỡ cơ thể và là điểm hội tụ, truyền dẫn khí huyết của kinh Bàng Quang đi khắp chi dưới, đảm bảo sự lưu thông và chức năng vận động. 

Về mặt giải phẫu, huyệt Thừa Sơn nằm ở cuối bắp chân, một khu vực chịu lực chính của cơ thể. Cụ thể hơn, huyệt tọa lạc dưới lớp da, tại góc giữa cơ gấp dài các ngón chân, cơ chày sau, cơ dép, và màng gian cốt.

Cách xác định huyệt Thừa Khấp như sau:

  • Cách 1: Người được xác định huyệt có thể đứng thẳng, hoặc ngồi và gập gối nhẹ. Hơi kiễng gót chân lên hoặc gập bàn chân về phía mu chân. Quan sát và sờ nắn vùng bắp chân. Bạn sẽ thấy hai múi cơ lớn của cơ sinh đôi chân nổi rõ lên. Huyệt Thừa Sơn nằm ngay tại điểm lõm nhọn hoắt ở giữa khe của hai múi cơ này, dưới bụng cơ sinh đôi, nơi cơ hợp lại thành gân gót. Khi ấn vào có thể cảm thấy căng tức nhẹ.
  • Cách 2: Xác định điểm giữa của nếp lằn khoeo chân và điểm cao nhất của mắt cá ngoài. Huyệt Thừa Sơn thường nằm trên đường thẳng nối hai điểm này, cách nếp lằn khoeo chân khoảng 8 thốn. Tuy nhiên, cách này kém chính xác hơn và thường không được ưu tiên bằng cách 1 do sự khác biệt về thể trạng mỗi người.

Huyệt Thừa Sơn vị trí nằm tại cuối bắp chân, chỗ lõm của 2 cơ sinh đôi

Huyệt Thừa Sơn vị trí nằm tại cuối bắp chân, chỗ lõm của 2 cơ sinh đôi

Tác dụng của huyệt Thừa Sơn trong Đông y

Trong Đông y, với khả năng điều hòa khí, thư cân lạc và lưu thông huyết tố, huyệt Thừa Sơn thường được các bác sĩ Đông y sử dụng chủ yếu để trị các bệnh sau:

1. Trị chuột rút

Chuột rút co cứng là tình trạng co thắt cơ đột ngột và dữ dội, gây đau đớn dữ dội và khó chịu, thường kéo dài từ vài giây đến vài phút. Đây là hiện tượng phổ biến, đặc biệt ở những người có hoạt động thể chất thường xuyên, phụ nữ mang thai, và người cao tuổi.

Khi xuất hiện cơn chuột rút tại bắp chân, việc day ấn liên tục vào huyệt Thừa Sơn có thể mang lại hiệu quả giảm đau nhanh chóng. Cơ chế tác động được cho là thông qua việc thư giãn cơ bắp chân, giúp giảm áp lực lên dây thần kinh chày và cải thiện đáng kể tuần hoàn máu cục bộ đến vùng cơ đang bị co cứng. Nhờ đó, các cơn co thắt được làm dịu, mang lại cảm giác thư giãn và giảm đau tức thì cho người bệnh.

Huyệt Thừa Sơn có tác dụng gì? Giảm đau do chuột rút

Huyệt Thừa Sơn có tác dụng gì? Giảm đau do chuột rút

2. Trị đau gót chân

Đau gót chân là một tình trạng phổ biến, thường xuất phát từ các yếu tố như chấn thương do vận động quá mức, đứng hoặc đi bộ trong thời gian dài, va chạm, hoặc sử dụng giày dép không phù hợp. 

Do vị trí huyệt Thừa Sơn nằm ở cuối bắp chân và có sự kết nối chặt chẽ với hệ thống kinh lạc tại chi dưới, việc tác động vào huyệt này có thể hỗ trợ hiệu quả trong việc cải thiện tuần hoàn máu cục bộ đến gót chân, giảm viêm, và làm dịu các cơn đau liên quan đến vùng này.

3. Hỗ trợ trị đau thần kinh tọa

Đau thần kinh tọa là một hội chứng đau lan tỏa dọc theo đường đi của dây thần kinh tọa, bắt nguồn từ vùng lưng dưới, qua hông, mông và xuống các chi dưới. Tình trạng này gây ra sự khó chịu đáng kể và hạn chế khả năng vận động của người bệnh.

Trong các trường hợp đau thần kinh tọa ở mức độ nhẹ, việc bấm huyệt Thừa Sơn có thể hỗ trợ giảm triệu chứng. Tác động lên huyệt này được cho là giúp giảm áp lực lên dây thần kinh bị chèn ép và thư giãn hệ cơ vùng cẳng chân, từ đó giảm bớt cảm giác khó chịu.

4. Trị liệt chi dưới

Đau thần kinh tọa là tình trạng đau xuất phát từ vùng thắt lưng, lan dọc theo đường đi của dây thần kinh tọa. Cơn đau này gây khó chịu đáng kể và hạn chế khả năng vận động của người bệnh. Đối với các trường hợp đau thần kinh tọa mức độ nhẹ, bấm huyệt Thừa Sơn có thể hỗ trợ giảm áp lực lên dây thần kinh bị chèn ép, giúp thư giãn hệ cơ chi dưới và giảm cảm giác khó chịu.

Huyệt Thừa Sơn hỗ trợ điều trị liệt chi dưới

Huyệt Thừa Sơn hỗ trợ điều trị liệt chi dưới

5. Trị trĩ, sa trực tràng

Huyệt Thừa Sơn thuộc kinh Bàng Quang, có liên quan mật thiết đến chức năng bài tiết và vùng hậu môn - trực tràng. Khi được tác động đúng cách sẽ giúp hoạt huyết, tiêu ứ, làm săn chắc mô quanh hậu môn, từ đó hỗ trợ hiệu quả trong điều trị bệnh trĩ nội, trĩ ngoại và sa trực tràng. Phương pháp này đặc biệt thích hợp với giai đoạn đầu của bệnh, giúp giảm đau, hạn chế chảy máu, cải thiện tuần hoàn và hỗ trợ phục hồi chức năng cơ nâng hậu môn.

6. Tác dụng của huyệt Thừa Sơn khi phối hợp với các huyệt đạo khác

Ngoài sử dụng huyệt Thừa Sơn một cách độc lập, các bác sĩ Đông y thường kết hợp huyệt cùng một vài huyệt vị khác trong pháp đồ điều trị nhằm nâng cao hiệu quả. Điển hình như:

  • Huyệt Thừa Sơn + Trường cương: Giảm đau thần kinh tọa.
  • Huyệt Thừa Sơn + Thương Khâu: Hỗ trợ điều trị trĩ.
  • Huyệt Thừa Sơn + Côn Lôn: Giảm đau do chuột rút, căng cứng cơ do vận động quá mức.
  • Thừa Sơn huyệt + Chí Thất + Trường Cường + Tỳ Du: Điều trị tiêu tiểu ra máu, cải thiện sức khỏe tổng thể.
  • Huyệt Thừa Sơn + Đái Mạch + Giải Khê + Thái Mạch: Giảm sưng hậu môn, cải thiện triệu chứng viêm nhiễm.
  • Huyệt Điều Khẩu xuyên Thừa Sơn: Giảm đau vùng vai, trị liệt chi dưới, giảm đau, cải thiện tuần hoàn máu ở chân.
  • Huyệt Thừa Sơn và Thừa Cân: Giảm đau chân, chuột rút, trị liệt chi dưới.

Hướng dẫn cách châm cứu, bấm huyệt Thừa Sơn

Dưới đây là hướng dẫn chi tiết về cách châm cứu và bấm huyệt Thừa Sơn, hai phương pháp trị liệu hiệu quả trong y học cổ truyền.

1. Cách châm cứu huyệt Thừa Sơn

Châm cứu huyệt Thừa Sơn là một kỹ thuật trị liệu trong Đông y, sử dụng kim châm chuyên dụng để tác động sâu vào huyệt vị này qua da. Mục đích chính là kích thích hệ thần kinh, điều hòa khí huyết và khai thông các kinh lạc bị tắc nghẽn. Tuy nhiên, châm cứu đòi hỏi người thực hiện phải có chuyên môn sâu và kinh nghiệm dày dặn để đảm bảo an toàn và hiệu quả tối ưu, tránh các biến chứng không mong muốn.

Các bước châm cứu bao gồm:

  • Bước 1: Chuẩn bị dụng cụ châm cứu cơ bản gồm kim châm vô trùng, cồn 70 độ, bông y tế, khay đựng kim.
  • Bước 2: Đặt bệnh nhân nằm sấp, bắp chân lộ rõ. Xác định vị trí huyệt Thừa Sơn theo như hướng dẫn chi tiết của Fuji phần đầu bài.
  • Bước 3: Châm đứng kim, thẳng vào huyệt với độ sâu từ 0,5-1 thốn.
  • Bước 4: Giữ kim trong huyệt từ 10-15 phút, có thể kết hợp vê kim hoặc điện châm để gia tăng tác dụng của huyệt Thừa Sơn.
  • Bước 5: Sau thời gian lưu kim, thực hiện rút kim từ từ nhưng dứt khoát.
  • Bước 6: Theo dõi phản ứng của cơ thể người bệnh tại chỗ từ 5-10 phút trước khi ra về.

Lưu ý quan trọng:

  • Châm cứu cần thực hiện bởi người có chuyên môn y học cổ truyền, không tự ý làm tại nhà.
  • Tránh châm khi vùng da có tổn thương, viêm nhiễm, sưng tấy hoặc người bệnh có bệnh lý máu khó đông.
  • Người bị huyết áp thấp, phụ nữ mang thai hoặc người đang mệt mỏi cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi châm cứu.
  • Theo dõi sự thay đổi của cơ thể và dừng lại ngay nếu cảm thấy khó chịu, bất thường.

Châm cứu huyệt Thừa Sơn với kỹ thuật cao

Châm cứu huyệt Thừa Sơn với kỹ thuật cao

2. Cách bấm huyệt Thừa Sơn

Bấm huyệt Thừa Sơn là phương pháp sử dụng lực từ đầu ngón tay để day ấn trực tiếp lên vị trí huyệt, nhằm mục đích kích thích lưu thông khí huyết và thư giãn cơ bắp. So với châm cứu, bấm huyệt có hiệu quả chậm hơn nhưng lại có tính an toàn cao và không xâm lấn. Do đó, phương pháp này rất phù hợp với những người bệnh có tình trạng đau nhẹ hoặc những ai muốn tự chăm sóc sức khỏe tại nhà.

Cách thực hiện bao gồm 4 bước:

  • Bước 1: Đặt bệnh nhân nằm sấp hoặc ngồi thoải mái, để cơ bắp chân được thả lỏng.
  • Bước 2: Xác định vị trí huyệt Thừa Sơn theo hướng dẫn chi tiết của Fuji phần đầu bài, sau đó dùng đầu ngón tay cái day tròn nhẹ nhàng trong 1-2 phút để làm nóng vùng huyệt.
  • Bước 3: Ấn nhẹ vào huyệt rồi tăng dần độ mạnh đến ngưỡng chịu đựng của bệnh nhân, giữ trong 3-5 giây, lặp lại thao tác từ 5-7 lần.
  • Bước 4: Kết thúc bằng các động tác xoa bóp nhẹ nhàng vùng bắp chân để tăng tuần hoàn máu.

Lưu ý quan trọng:

  • Thực hiện 1-2 lần mỗi ngày để thấy được hiệu quả lâu dài.
  • Ấn lực đủ nhưng không quá mạnh khiến vùng cơ, mô quanh huyệt đau hoặc tổn thương.
  • Nếu cảm thấy đau nhức bất thường, chóng mặt hoặc tê lan rộng sau khi tác động, dừng ngay và nghỉ ngơi.
  • Không bấm huyệt khi vùng bắp chân sưng tấy, có vết thương hở.
  • Để tăng hiệu quả, người bệnh có thể ngâm chân với nước ấm ngập gối từ 2-3 lần mỗi tuần.

Bấm huyệt Thừa Sơn với các bước đơn giản ngay tại nhà

Bấm huyệt Thừa Sơn với các bước đơn giản ngay tại nhà

Trên đây là toàn bộ các thông tin về huyệt Thừa Sơn, từ vị trí giải phẫu, công dụng đến các kỹ thuật tác động. Fuji hy vọng những kiến thức này đã giúp bạn hiểu rõ hơn về một trong những huyệt vị quan trọng của cơ thể và ứng dụng đúng cách trong việc chăm sóc sức khỏe.