Đau thắt lưng dưới là một tình trạng phổ biến, với các triệu chứng như đau vùng thắt lưng lan xuống mông, đau một bên thắt lưng, đau nhói vào sáng khi ngủ dậy, tác động tiêu cực đến sinh hoạt và chất lượng cuộc sống. Để hiểu rõ hơn về vấn đề này, bài viết sau, Fuji sẽ đi sâu phân tích các nguyên nhân gây bệnh, triệu chứng điển hình, và phương pháp điều trị đau thắt lưng dưới hiệu quả. Cùng theo dõi ngay nhé!
Đau lưng dưới là bệnh gì?
Đau lưng dưới là tình trạng đau nhức và khó chịu ở vùng thắt lưng, tức khu vực giải phẫu nằm giữa xương sườn dưới và xương chậu.
Đau thắt lưng dưới không phải là một chẩn đoán bệnh cụ thể, mà là một triệu chứng của nhiều tình trạng bệnh lý tiềm ẩn khác nhau. Các nguyên nhân gây đau có thể đến từ các vấn đề cơ học lành tính như căng cơ, bong gân dây chằng, cũng có thể đến từ các bệnh lý phức tạp và nghiêm trọng hơn như thoát vị đĩa đệm, hẹp ống sống, thoái hóa cột sống, hoặc thậm chí là các bệnh lý nội tạng.
Phân loại đau thắt lưng dưới:
- Đau lưng dưới cấp tính: Kéo dài dưới 6 tuần, thường do căng cơ, bong gân dây chằng, hoặc chấn thương nhẹ.
- Đau lưng dưới mãn tính: Kéo dài trên 3 tháng, thường liên quan đến các bệnh lý cấu trúc của cột sống như thoái hóa cột sống, thoát vị đĩa đệm, viêm khớp, hoặc đôi khi là các vấn đề tâm lý kéo dài.
- Đau lưng dưới cơ học: Liên quan đến các cấu trúc chịu lực của cột sống như cơ, xương, dây chằng, khớp và đĩa đệm. Đặc điểm của nó là thường tăng khi vận động, thay đổi tư thế, mang vác vật nặng và giảm khi nghỉ ngơi.
- Đau lưng dưới thần kinh: Do dây thần kinh bị chèn ép, gây đau lan như đau lưng dưới bên trái gần mông hoặc đau thần kinh tọa.
- Đau lưng dưới nội tạng: Do các bệnh lý nội tạng như sỏi thận, viêm bàng quang, thường kèm triệu chứng như sốt và đau lưng dưới.
Đau lưng dưới là tình trạng đau, khó chịu vùng thắt lưng
Triệu chứng đau lưng dưới dễ nhận biết
Các biểu hiện lâm sàng của đau thắt lưng dưới rất đa dạng, tùy thuộc vào căn nguyên và mức độ nghiêm trọng của tình trạng. Dưới đây là các dấu hiệu phổ biến, được chia thành triệu chứng thông thường và triệu chứng cảnh báo.
1. Các triệu chứng nhẹ
Các triệu chứng này thường xuất hiện ở giai đoạn khởi phát của đau thắt lưng dưới và có thể thuyên giảm đáng kể hoặc tự cải thiện với các biện pháp chăm sóc tại nhà và điều chỉnh sinh hoạt phù hợp.
- Đau âm ỉ hoặc nhức mỏi: Người bệnh thường cảm thấy mỏi lưng dưới, nhức mỏi vùng thắt lưng, hoặc đau âm ỉ khu trú gần mông. Cơn đau có xu hướng tăng lên sau khi duy trì một tư thế cố định kéo dài như ngồi hoặc đứng lâu.
- Cứng cơ vùng thắt lưng: Vùng lưng dưới có thể trở nên cứng và khó chịu, gây hạn chế cử động khi thực hiện các động tác như xoay người, cúi gập người về phía trước, hoặc duỗi thẳng lưng. Tình trạng này thường gặp ở khu vực trung tâm của lưng dưới và có thể ảnh hưởng đến cả nam và nữ giới.
- Đau khi thay đổi tư thế: Cơn đau xuất hiện hoặc tăng lên khi chuyển đổi giữa các tư thế, ví dụ như đau lưng dưới khi thức dậy vào buổi sáng, hoặc khi đứng lên từ tư thế ngồi và ngược lại.
- Đau lan nhẹ: Đau có thể lan xuống mông hoặc đùi, như đau lưng dưới gần mông ở phụ nữ hoặc nam giới, nhưng không kèm tê bì.
Đau lưng dưới nhẹ với các cơn đau âm ỉ, nhức mỏi
2. Các triệu chứng cần thăm khám ngay
Khi xuất hiện các triệu chứng dưới đây, việc thăm khám y tế khẩn cấp là cần thiết để chẩn đoán chính xác nguyên nhân và can thiệp kịp thời, nhằm tránh các biến chứng nghiêm trọng:
- Đau dữ dội, kéo dài: Cơn đau không giảm bớt hoặc thậm chí tồi tệ hơn sau 1-2 tuần nghỉ ngơi và tự chăm sóc. Điều này đặc biệt đáng lo ngại nếu đau khu trú một bên vì có thể là dấu hiệu của các tình trạng nghiêm trọng như thoát vị đĩa đệm hoặc các vấn đề về thận.
- Tê bì, yếu chân: Sự xuất hiện của cảm giác tê bì, kim châm, yếu cơ, hoặc mất hoàn toàn cảm giác ở một hoặc cả hai chân là dấu hiệu của chèn ép thần kinh.
- Sốt kèm đau lưng và rối loạn tiểu tiện: Khi sốt đau lưng dưới kết hợp với các triệu chứng như tiểu khó, tiểu buốt, hoặc tiểu ra máu, đây có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng đường tiết niệu
- Mất kiểm soát chức năng ruột hoặc bàng quang: Đây là một triệu chứng cấp cứu y tế cực kỳ nguy hiểm. Nếu đau cột sống thắt lưng dưới đi kèm với mất khả năng kiểm soát việc đi tiểu hoặc đại tiện, đây có thể là hội chứng chùm đuôi ngựa, một tình trạng chèn ép tủy sống cấp tính cần phẫu thuật khẩn cấp để tránh tổn thương thần kinh vĩnh viễn.
- Đau lan xuống chân kéo dài và nghiêm trọng: Đau bắt đầu từ lưng và lan sâu xuống mông, đùi, bắp chân hoặc thậm chí đến bàn chân. Đây là dấu hiệu của tình trạng chèn ép rễ thần kinh do các bệnh lý như thoát vị đĩa đệm hoặc hẹp ống sống, đòi hỏi chẩn đoán và điều trị chuyên sâu.
Đau thắt lưng dưới dữ dội cần được thăm khám ngay
Các nguyên nhân gây đau lưng dưới
Đau thắt lưng dưới là một triệu chứng có thể xuất phát từ nhiều căn nguyên khác nhau, từ các vấn đề cơ học đơn giản đến những bệnh lý phức tạp hơn. Việc xác định chính xác nguyên nhân đóng vai trò then chốt trong việc lựa chọn phương pháp điều trị hiệu quả. Dưới đây là các nhóm nguyên nhân phổ biến:
- Căng cơ và bong gân dây chằng: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất, thường do tư thế sai khi đứng, ngồi, hoặc do vận động quá sức, nâng vác vật nặng không đúng kỹ thuật. Điều này dẫn đến đau cơ lưng dưới hoặc cảm giác đau mỏi lưng dưới khu trú. Tình trạng này đặc biệt thường gặp ở những người làm công việc văn phòng ít vận động hoặc lao động chân tay nặng nhọc.
- Thoái hóa cột sống: Quá trình lão hóa tự nhiên dẫn đến hao mòn xương, sụn khớp và đĩa đệm, gây ra đau đốt sống lưng dưới. Đây là vấn đề thường gặp ở người trên 40 tuổi, với biểu hiện đau lưng dưới ở giữa là phổ biến.
- Thoát vị đĩa đệm: Khi nhân nhầy của đĩa đệm thoát ra khỏi vòng sợi, nó có thể chèn ép trực tiếp lên các rễ thần kinh, gây ra cơn đau dữ dội. Đau thường xuất hiện ở đau lưng dưới bên phải hoặc đau lưng dưới bên trái, và có tính chất lan tỏa xuống mông hoặc chân
- Viêm khớp hoặc viêm cột sống: Một số bệnh lý tự miễn như viêm khớp dạng thấp hoặc viêm cột sống dính khớp có thể gây viêm các khớp và dây chằng cột sống, dẫn đến đau cột sống lưng dưới kèm theo đặc điểm cứng khớp vào buổi sáng và cải thiện khi vận động.
- Bệnh lý hệ tiết niệu: Sỏi thận có thể gây ra cơn đau quặn thận dữ dội, thường khu trú ở đau lưng dưới bên trái hoặc bên phải, có thể kèm theo tiểu khó, tiểu buốt và sốt. Nhiễm trùng bàng quang cũng có thể gây đau lưng dưới kèm sốt.
- Vấn đề phụ khoa ở nữ giới: Một số bệnh lý như u xơ tử cung, lạc nội mạc tử cung, hoặc các tình trạng sinh lý như mang thai có thể gây đau lưng dưới gần mông ở nữ giới hoặc đau lưng dưới ở phụ nữ do áp lực hoặc ảnh hưởng đến các cấu trúc lân cận.
- Căng thẳng và lối sống: Stress kéo dài, thiếu ngủ, hoặc lối sống ít vận động có thể góp phần gây ra tình trạng nhức lưng dưới hoặc đau mỏi lưng dưới, đặc biệt là ở người trẻ tuổi do ảnh hưởng đến cơ bắp và thần kinh.
- Chấn thương: Các tai nạn, té ngã, hoặc chấn thương trong thể thao do thực hiện sai kỹ thuật đều có thể gây tổn thương cấp tính đến cơ, xương, dây chằng hoặc đĩa đệm, dẫn đến đau vùng lưng dưới hoặc đau nhức vùng lưng dưới đột ngột.
Cách phòng và điều trị đau lưng dưới hiệu quả
Để phòng ngừa và quản lý hiệu quả tình trạng đau thắt lưng dưới, cần có một cách tiếp cận toàn diện, kết hợp giữa các biện pháp tự chăm sóc tại nhà với các phương pháp trị liệu y khoa chuyên sâu. Dưới đây là những chiến lược hiệu quả giúp giảm đau, cải thiện chức năng và nâng cao sức khỏe cột sống.
1. Tự chăm sóc và phòng ngừa tại nhà
Các biện pháp tại nhà giúp giảm đau mỏi lưng dưới, nhức lưng dưới, và phòng ngừa tái phát, đặc biệt với các trường hợp nhẹ.
- Thay đổi thói quen sinh hoạt
- Cải thiện tư thế: Ngồi thẳng lưng, sử dụng ghế có tựa lưng, tránh ngồi quá lâu và nên đứng dậy, đi lại mỗi 30-60 phút.
- Tư thế ngủ đúng: Nằm ngửa với gối kê dưới đầu gối hoặc nằm nghiêng với gối giữa hai chân để tránh sáng ngủ dậy bị đau lưng dưới.
- Tập luyện thường xuyên: Việc tăng cường sức mạnh cơ lõi và cơ lưng dưới thông qua các bài tập như plank, duỗi lưng, hoặc đi bộ giúp ổn định cột sống và giảm tải cho lưng. Các bài tập này rất hiệu quả trong việc giảm đau lưng dưới bên trái hoặc bên phải do yếu cơ.
- Tránh mang vác nặng sai tư thế: Luôn luôn dùng chân để nâng vật nặng thay vì dùng lưng là nguyên tắc cơ bản để bảo vệ cột sống, tránh đau cơ lưng dưới cấp tính hoặc chấn thương cột sống mãn tính.
Massage lưng dưới kèm chế độ sinh hoạt lành mạnh tại nhà
- Chế độ ăn uống lành mạnh
Để hỗ trợ giảm đau lưng, bạn cần tập trung vào chế độ dinh dưỡng giúp kiểm soát viêm và thúc đẩy phục hồi. Vậy đau lưng nên ăn gì và kiêng gì để cải thiện bệnh lý?
- Bổ sung canxi và vitamin D: Cần thiết cho sức khỏe xương, giúp phòng ngừa loãng xương - một nguyên nhân tiềm ẩn gây đau đốt sống lưng dưới.
- Uống đủ nước: Đĩa đệm chứa một lượng lớn nước, việc hydrat hóa đầy đủ giúp duy trì độ đàn hồi và chức năng giảm sốc của chúng, góp phần giảm đau cột sống lưng dưới.
- Hạn chế thực phẩm gây viêm: Giảm các loại thực phẩm chế biến sẵn, đường và rượu bia giúp kiểm soát phản ứng viêm trong cơ thể, có lợi cho những người bị nhức lưng dưới hoặc viêm khớp.
- Giảm căng thẳng với thiền và yoga
- Thiền định: Thực hiện thiền 10-15 phút mỗi ngày có thể giúp giảm stress, nguyên nhân gây đau mỏi lưng dưới do căng cơ.
- Yoga: Căng thẳng có thể gây co thắt cơ, dẫn đến đau mỏi lưng dưới. Yoga với các tư thế như con mèo, cây cầu, kéo giãn lưng, và đặc biệt là tư thế em bé, giúp thư giãn cơ và giảm đau lưng dưới ở giữa.
- Hít thở sâu: Việc hít thở sâu, đặc biệt khi kết hợp với các bài tập thư giãn, giúp tăng cường tuần hoàn máu, cung cấp oxy cho các mô và giảm căng thẳng cơ, từ đó làm giảm đau nhức vùng lưng dưới.
2. Các phương pháp trị liệu chuẩn y khoa
Khi đau lưng dưới không cải thiện sau 1-2 tuần hoặc có triệu chứng nghiêm trọng, bạn cần đến bác sĩ để được điều trị chuyên sâu. Dưới đây là các phương pháp y khoa phổ biến.
Thực hiện vật lý trị liệu để giảm đau lưng nhanh chóng
- Sử dụng thuốc
- Thuốc giảm đau (Paracetamol, NSAIDs): Đây là nhóm thuốc đầu tay, được sử dụng rộng rãi để kiểm soát các cơn đau từ nhẹ đến trung bình. Dùng theo chỉ định bác sĩ.
- Thuốc giãn cơ (Myonal, Mydocalm): Hiệu quả trong việc giảm co thắt cơ, giúp làm dịu cơn đau cơ lưng dưới hoặc tình trạng co cứng.
- Thuốc bổ thần kinh (Vitamin B1, B6, B12): Các vitamin nhóm B hỗ trợ chức năng thần kinh, đặc biệt hữu ích trong các trường hợp đau thần kinh do chèn ép, như đau lưng dưới gần mông có lan xuống chân.
- Vật lý trị liệu
- Kéo giãn cột sống: Là một kỹ thuật hiệu quả giúp giảm áp lực lên đĩa đệm và rễ thần kinh, đặc biệt có lợi cho các trường hợp đau cột sống lưng dưới do thoát vị đĩa đệm.
- Xoa bóp, châm cứu: Các phương pháp này giúp thư giãn cơ bắp, cải thiện tuần hoàn máu và kích thích các điểm huyệt để giảm đau.
- Bài tập trị liệu: Các bài tập được thiết kế chuyên biệt để giúp tăng cường sức mạnh cơ lõi và cơ lưng, cải thiện độ linh hoạt và ổn định cột sống, từ đó giảm đau và ngăn ngừa tái phát cho cả nam và nữ.
- Tiêm thuốc tại chỗ
- Tiêm corticoid: Giảm viêm và đau trong trường hợp đau lưng dưới bên trái gần mông hoặc đau thần kinh tọa. Chỉ thực hiện bởi bác sĩ chuyên khoa.
- Tiêm huyết tương giàu tiểu cầu (PRP): Hỗ trợ tái tạo mô, hiệu quả với đau đốt sống lưng dưới do thoái hóa.
- Phẫu thuật
Phẫu thuật là phương pháp điều trị cuối cùng và chỉ được xem xét khi các biện pháp ít xâm lấn hơn (như thuốc, vật lý trị liệu, tiêm) không mang lại hiệu quả, hoặc khi có các biến chứng nghiêm trọng đe dọa chức năng thần kinh.
Chỉ định phẫu thuật:
Phẫu thuật được khuyến nghị trong các trường hợp cụ thể như:
- Thoát vị đĩa đệm nặng: Gây đau dữ dội kéo dài và không đáp ứng với điều trị nội khoa.
- Hẹp ống sống: Khi ống sống bị thu hẹp đáng kể, chèn ép lên tủy sống hoặc các rễ thần kinh, gây ra đau và các triệu chứng thần kinh nghiêm trọng.
- Chèn ép tủy sống cấp tính: Đặc biệt là khi gây ra hội chứng chùm đuôi ngựa (biểu hiện bằng việc mất kiểm soát chức năng tiểu tiện hoặc đại tiện, kèm yếu liệt chân), đây là tình trạng cấp cứu cần can thiệp phẫu thuật ngay lập tức để tránh tổn thương thần kinh vĩnh viễn.
- Yếu liệt chân tiến triển: Khi các rễ thần kinh bị chèn ép gây yếu hoặc mất chức năng vận động ở chân ngày càng nặng.
Các phương pháp phẫu thuật phổ biến:
Tùy thuộc vào tình trạng cụ thể, bác sĩ có thể lựa chọn các kỹ thuật phẫu thuật khác nhau:
- Phẫu thuật vi phẫu (Microdiscectomy): Là kỹ thuật ít xâm lấn, sử dụng kính hiển vi để loại bỏ phần đĩa đệm bị thoát vị đang chèn ép rễ thần kinh.
- Thay đĩa đệm nhân tạo: Trong một số trường hợp thoái hóa đĩa đệm nặng, có thể thay thế đĩa đệm bị hỏng bằng một đĩa đệm nhân tạo để duy trì sự linh hoạt của cột sống.
- Cố định cột sống (Spinal Fusion): Là phẫu thuật kết nối hai hoặc nhiều đốt sống lại với nhau để tạo sự ổn định, thường được áp dụng trong các trường hợp trượt đốt sống hoặc thoái hóa nặng gây mất vững cột sống.
>> Tìm hiểu thêm: Các vị trí đau lưng nguy hiểm: Nguyên nhân và cách khắc phục
Đau thắt lưng dưới là một triệu chứng phổ biến có thể được kiểm soát và phòng ngừa hiệu quả. Việc hiểu rõ căn nguyên, duy trì lối sống khoa học, và thăm khám chuyên khoa kịp thời là yếu tố then chốt để bảo vệ sức khỏe cột sống và nâng cao chất lượng cuộc sống.
Ngoài ra, để có được trải nghiệm thư giãn sâu, giảm căng thẳng cho cơ bắp và phục hồi sức khỏe cột sống ngay tại nhà, hãy tham khảo ngay sản phẩm ghế massage toàn thân của Fuji chúng tôi.
