Các vị trí đau lưng khi mang thai: Nguyên nhân và cách điều trị

Các vị trí đau lưng khi mang thai: Nguyên nhân và cách điều trị

Đau lưng là một triệu chứng phổ biến trong thai kỳ, ảnh hưởng đến khoảng 50-70% phụ nữ mang thai. Tình trạng này thường biểu hiện ở các vị trí như vùng thắt lưng và khớp cùng chậu, gây ra sự khó chịu đáng kể, tác động tiêu cực đến sinh hoạt hàng ngày và chất lượng giấc ngủ, dẫn đến tình trạng mệt mỏi cho thai phụ. Để giúp mẹ bầu có một thai kỳ khỏe mạnh và thoải mái hơn, chúng ta cần tìm hiểu cặn kẽ nguyên nhân dẫn đến đau lưng khi mang thai là do đâu, các cách khắc phục nhanh, an toàn và hiệu quả mà thai phụ có thể áp dụng. Bài viết này, Fuji sẽ liệt kê cụ thể các vị trí đau lưng khi mang thai và đi sâu vào làm rõ các yếu tố gây đau lưng và các biện pháp điều trị tối ưu, cung cấp cho bạn cái nhìn toàn diện về vấn đề đau lưng thai kỳ. Cùng tìm hiểu ngay!

Nguyên nhân gây đau lưng khi mang thai

Đau lưng trong thai kỳ là một triệu chứng phổ biến, bắt nguồn từ nhiều yếu tố phức tạp, bao gồm các thay đổi sinh lý tự nhiên của cơ thể và cả những tác động từ yếu tố tâm lý. Việc xác định chính xác nguyên nhân gây đau lưng giúp thai phụ lựa chọn phương pháp giảm đau hiệu quả và an toàn, đặc biệt đối với các biểu hiện cụ thể như đau thắt lưng trái hay tình trạng đau lưng xuất hiện sớm trong tam cá nguyệt thứ nhất (tháng thứ 2).

1. Do thay đổi hormone

Trong thai kỳ, sự gia tăng nồng độ hormone relaxin đóng vai trò quan trọng trong việc chuẩn bị cơ thể người mẹ cho quá trình sinh nở. Chức năng chính của relaxin là làm giãn các dây chằng và khớp ở vùng xương chậu, giúp mở rộng đường sinh. Tuy nhiên, một tác dụng phụ của hormone này là nó cũng làm lỏng các dây chằng hỗ trợ cột sống. Điều này có thể dẫn đến mất ổn định khớp ở lưng, gây ra tình trạng đau lưng.

Đặc biệt, tình trạng đau lưng do hormone relaxin thường có thể xuất hiện rất sớm, ngay từ những tháng đầu của thai kỳ, bao gồm cả tháng đầu tiên hoặc tháng thứ hai. Đây cũng là lý do giải thích cho các triệu chứng như đau lưng đau bụng khi mới mang thai, do sự thay đổi sinh lý sớm trong cơ thể. Vì vậy, dấu hiệu đau lưng khi mang thai này thường xuất hiện sớm, đặc biệt ở 3 tháng đầu, khi cơ thể bắt đầu có những điều chỉnh lớn để thích nghi với sự phát triển của thai nhi.

Hormone thay đổi khiến mẹ bầu bị đau lưng khi mang thai 3 tháng giữa

Hormone thay đổi khiến mẹ bầu bị đau lưng khi mang thai 3 tháng giữa

2. Do tăng cân và thay đổi trọng tâm cơ thể

Khi thai nhi phát triển, đặc biệt là vào tam cá nguyệt thứ hai trở đi, trọng lượng cơ thể mẹ bầu tăng lên đáng kể, tập trung chủ yếu ở vùng bụng. Sự gia tăng này làm thay đổi trọng tâm cơ thể, đẩy bụng về phía trước và khiến cột sống phải ưỡn ra sau nhiều hơn để duy trì thăng bằng. Điều này gây áp lực trực tiếp lên cột sống và các khớp ở vùng thắt lưng, dẫn đến các triệu chứng như đau lưng dưới gần mông khi mang thai hoặc đau thắt lưng khi mang thai 3 tháng giữa.

Đồng thời, việc tăng cân cũng buộc các cơ lưng phải hoạt động nhiều hơn để nâng đỡ và ổn định cột sống, dẫn đến tình trạng căng cơ và mệt mỏi.

3. Do thay đổi tư thế và áp lực cơ học

Khi bụng bầu lớn dần, để duy trì thăng bằng, nhiều mẹ bầu có xu hướng thay đổi tư thế một cách vô thức, chẳng hạn như ưỡn lưng quá mức hoặc ngả người ra sau. Mặc dù đây là nỗ lực của cơ thể để thích nghi, nhưng những tư thế sai này lại tạo ra áp lực không cần thiết lên các cơ và dây chằng ở vùng lưng, dẫn đến tình trạng căng cơ và đau nhức. 

Tình trạng này có thể xuất hiện từ sớm, ngay trong 3 tháng đầu thai kỳ, hoặc rõ rệt hơn là biểu hiện đau thắt lưng khi mang thai trong các giai đoạn sau. Ngoài ra, áp lực trực tiếp từ trọng lượng của thai nhi và tử cung đang phát triển lên xương chậu và cột sống cũng là một nguyên nhân đáng kể gây đau lưng. Điều này đặc biệt đúng với đau lưng dưới khi mang thai, thường cảm thấy rõ rệt ở vùng gần mông, do sự chèn ép và căng thẳng lên các khớp cùng chậu và các cấu trúc lân cận.

 

4. Căng thẳng và yếu tố tâm lý

Căng thẳng và lo âu trong thai kỳ không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần mà còn có tác động trực tiếp lên thể chất. Khi cơ thể chịu áp lực tâm lý, nó có xu hướng phản ứng bằng cách căng cứng các cơ, bao gồm cả cơ lưng. Sự căng cứng kéo dài này có thể gây ra hoặc làm trầm trọng thêm tình trạng đau lưng.

Bên cạnh đó, thiếu ngủ hoặc nghỉ ngơi không đủ cũng là một yếu tố làm tăng cảm giác đau. Giấc ngủ đóng vai trò quan trọng trong việc phục hồi cơ thể và giảm viêm. Khi không được nghỉ ngơi đầy đủ, cơ thể dễ bị mệt mỏi, ngưỡng chịu đau giảm xuống và các cơn đau hiện có sẽ trở nên dữ dội hơn. Các yếu tố tâm lý này thường không đứng độc lập mà kết hợp với các nguyên nhân sinh lý (như thay đổi hormone, tăng cân, thay đổi trọng tâm) làm tình trạng đau lưng nặng hơn. Đây là một vòng luẩn quẩn: đau lưng gây khó chịu, khó chịu dẫn đến căng thẳng, và căng thẳng lại làm tăng cường độ đau.

Căng thẳng, lo âu cũng là nguyên nhân gây đau lưng khi mang thai

Căng thẳng, lo âu cũng là nguyên nhân gây đau lưng khi mang thai

Các vị trí đau lưng thường gặp khi mang thai

Đau lưng khi mang thai có thể xuất hiện ở nhiều vị trí khác nhau, tùy thuộc vào giai đoạn thai kỳ và nguyên nhân. Dưới đây là các vị trí đau lưng phổ biến kèm lý giải chi tiết.

1. Đau lưng dưới

Đau lưng dưới là vị trí đau phổ biến nhất trong thai kỳ, chiếm khoảng 60-70% các thai phụ gặp phải tình trạng đau lưng. Triệu chứng này thường biểu hiện ở vùng thắt lưng và khớp cùng chậu, với các triệu chứng điển hình như đau lưng dưới gần mông hoặc đau thắt lưng, ngay cả trong tam cá nguyệt thứ nhất. Nguyên nhân chính của tình trạng này là sự kết hợp của tăng cân, thay đổi trọng tâm cơ thể dẫn đến sai lệch tư thế, và áp lực cơ học từ tử cung đang phát triển tác động lên cột sống thắt lưng. Các cơn đau có thể có cường độ từ âm ỉ đến dữ dội, thường trở nên nghiêm trọng hơn khi đứng hoặc ngồi trong thời gian dài với tư thế không phù hợp.

Đau lưng dưới khi mang thai thường là các cơn đau âm ỉ, nhận thấy rõ nhất khi đứng hoặc ngồi lâu

Đau lưng dưới khi mang thai thường là các cơn đau âm ỉ, nhận thấy rõ nhất khi đứng hoặc ngồi lâu

2. Đau khớp xương chậu

là một triệu chứng phổ biến trong thai kỳ, thường biểu hiện ở vùng gần mông, lan xuống thắt lưng dưới hoặc háng. Nguyên nhân chính là do sự gia tăng nồng độ hormone relaxin, vốn có chức năng làm mềm và giãn các dây chằng quanh khớp cùng chậu và khớp mu, chuẩn bị cho quá trình sinh nở. Tuy nhiên, tình trạng lỏng lẻo quá mức này có thể gây mất ổn định khớp, dẫn đến đau nhức khi thực hiện các hoạt động đòi hỏi sự ổn định của vùng chậu như đi bộ, xoay người, hoặc đứng lên. Mặc dù PGP thường phổ biến và trở nên rõ rệt hơn trong tam cá nguyệt thứ hai và thứ ba, các triệu chứng cũng có thể xuất hiện sớm, đôi khi kèm theo đau bụng dưới và đau lưng ngay từ giai đoạn đầu của thai kỳ.

3. Đau lưng trên và vai

Đau lưng trên và vai ít phổ biến hơn so với đau lưng dưới, song vẫn là một triệu chứng có thể xuất hiện, đặc biệt trong tam cá nguyệt thứ hai và thứ ba của thai kỳ. Nguyên nhân chủ yếu của tình trạng này là do sự phát triển về kích thước và trọng lượng của tuyến vú, làm thay đổi trọng tâm cơ thể và dẫn đến sai lệch tư thế vai, gây căng thẳng quá mức lên các cơ ở vùng lưng trên và cổ. Ngoài ra, yếu tố tâm lý như căng thẳng hoặc tư thế ngủ không đúng cũng là những nguyên nhân góp phần gây ra hoặc làm trầm trọng thêm cảm giác đau nhức ở khu vực này trong thai kỳ.

Đau lưng và vai trên khi mang thai không quá phổ biến nhưng gây mệt mỏi cho mẹ

Đau lưng và vai trên khi mang thai không quá phổ biến nhưng gây mệt mỏi cho mẹ

Cách điều trị và giảm đau lưng khi mang thai

Để giảm đau lưng khi mang thai, mẹ bầu cần kết hợp các biện pháp tự chăm sóc tại nhà với phương pháp điều trị y khoa an toàn. Dưới đây là tổng hợp các phương pháp điều trị đau lưng hiệu quả, giúp giảm đau, nâng cao chất lượng cuộc sống và sức khỏe tổng thể của mẹ bầu trong suốt thai kỳ.

1. Cải thiện tư thế

Việc duy trì tư thế chuẩn đóng vai trò quan trọng trong việc giảm thiểu áp lực lên cột sống và các cấu trúc nâng đỡ trong thai kỳ.

  • Tư thế ngồi: Khi ngồi, thai phụ nên sử dụng ghế có tựa lưng vững chắc, đồng thời đặt một chiếc gối nhỏ hoặc cuộn khăn sau phần lưng dưới để hỗ trợ đường cong sinh lý của cột sống thắt lưng. Đảm bảo bàn chân được đặt phẳng trên sàn hoặc trên một bục kê chân. Hạn chế ngồi liên tục trong thời gian dài, nên đứng dậy và đi lại nhẹ nhàng sau mỗi 30-60 phút để thúc đẩy lưu thông máu và giảm căng thẳng cơ học.
  • Tư thế đứng: Duy trì tư thế đứng thẳng tự nhiên, tránh ưỡn lưng quá mức, ngăn ngừa tình trạng đau lưng dưới, đặc biệt ở vùng gần mông. Lựa chọn giày dép có đế thấp, mềm mại và hỗ trợ tốt cho vòm bàn chân là cần thiết để phân bổ trọng lực đều và giảm tải cho cột sống.
  • Tư thế ngủ: Nên ưu tiên nằm nghiêng sang bên trái, kê một chiếc gối giữa hai chân để giữ hông và cột sống thẳng hàng, đồng thời đặt một chiếc gối nhỏ dưới bụng để nâng đỡ. Tránh nằm ngửa hoàn toàn, đặc biệt trong những tháng cuối thai kỳ, vì tư thế này có thể gây áp lực lên tĩnh mạch chủ dưới và cột sống, làm trầm trọng thêm tình trạng đau lưng.

2. Tập thể dục thường xuyên và lành mạnh

Duy trì hoạt động thể chất phù hợp là một chiến lược then chốt trong việc kiểm soát hiệu quả chứng đau lưng thai kỳ.

  • Bài tập cho mẹ bầu: Thai phụ nên thực hiện các hình thức vận động nhẹ nhàng và an toàn như yoga bầu, bơi lội, hoặc đi bộ với thời lượng 20-30 phút mỗi ngày. Những hoạt động này giúp duy trì sự linh hoạt của cơ thể, cải thiện lưu thông máu và giảm căng thẳng cơ bắp, đặc biệt hữu ích trong việc giảm đau lưng khi mang thai 3 tháng đầu. Các động tác cụ thể như tư thế con mèo hoặc kéo giãn hông có thể giúp thư giãn hiệu quả các nhóm cơ vùng lưng.
  • Tăng cường cơ lưng: Tập trung vào các bài tập giúp củng cố nhóm cơ lưng và cơ lõi như nâng hông hoặc các bài duỗi lưng nhẹ nhàng. Việc tăng cường sức mạnh cơ bắp không chỉ hỗ trợ cột sống tốt hơn mà còn giúp giảm thiểu tình trạng đau lưng khi mang thai tháng thứ 4 và các giai đoạn sau.
  • Tránh vận động mạnh: Thai phụ cần hạn chế tối đa các hoạt động gây tác động mạnh lên cột sống và vùng chậu như chạy nhảy, nâng vác vật nặng, hoặc các động tác xoắn vặn đột ngột. Điều này giúp ngăn ngừa tình trạng đau lưng trở nên trầm trọng hơn, đặc biệt là các cơn đau thắt lưng bên trái khi mang thai hoặc ở các vị trí khác.

Tập thể dục lành mạnh khi mang bầu có thể giúp mẹ thư giãn hơn, giảm hẳn cơn đau

Tập thể dục lành mạnh khi mang bầu có thể giúp mẹ thư giãn hơn, giảm hẳn cơn đau

3. Chườm nóng - lạnh

Liệu pháp nhiệt, bao gồm cả chườm nóng và lạnh, là một phương pháp hỗ trợ hiệu quả trong việc giảm đau lưng thai kỳ, cần được áp dụng đúng cách để đảm bảo an toàn cho mẹ và bé.

  • Chườm ấm: Áp dụng nhiệt ấm (khoảng 40-50 độ C) lên vùng lưng dưới trong 15-20 phút, 2-3 lần mỗi ngày. Phương pháp này giúp thư giãn các nhóm cơ bị co cứng, tăng cường tuần hoàn máu cục bộ, từ đó làm giảm cảm giác khó chịu và đau nhức. Chườm ấm đặc biệt hữu ích cho các trường hợp đau lưng dưới khi mang thai do căng cơ.
  • Chườm lạnh: Trong trường hợp có dấu hiệu sưng, viêm hoặc đau cấp tính, có thể sử dụng túi chườm lạnh áp lên vùng bị ảnh hưởng trong 10-15 phút. Liệu pháp lạnh giúp giảm viêm, co mạch máu và gây tê cục bộ, từ đó làm dịu các cơn đau, bao gồm cả tình trạng đau lưng đau bụng dưới khi mới mang thai do căng cơ hoặc viêm nhẹ. Luôn đảm bảo bọc túi chườm lạnh trong một lớp vải hoặc khăn mỏng để tránh gây bỏng lạnh trực tiếp lên da.

Lưu ý quan trọng: Tuyệt đối tránh chườm quá nóng hoặc đặt trực tiếp túi chườm lên vùng bụng để đảm bảo an toàn tối đa cho thai nhi và tránh gây co thắt tử cung.

4. Massage nhẹ nhàng

Massage là một phương pháp hiệu quả giúp giảm đau lưng và tăng cường thư giãn cho thai phụ.

  • Massage chuyên nghiệp: Thai phụ nên tìm đến các chuyên gia massage trị liệu có kinh nghiệm về massage bầu. Kỹ thuật viên được đào tạo chuyên biệt sẽ áp dụng các kỹ thuật phù hợp để giúp thư giãn sâu các nhóm cơ lưng bị căng cứng, giảm thiểu đáng kể các cơn đau như đau lưng khi mang thai tháng thứ 2 hoặc đau thắt lưng khi mang thai 3 tháng đầu. Massage chuyên nghiệp còn góp phần cải thiện lưu thông máu và giảm căng thẳng toàn thân.
  • Massage tại nhà cho mẹ bầu: Có thể nhờ người thân xoa bóp nhẹ nhàng vùng lưng dưới hoặc vai gáy. Nên sử dụng các loại dầu nền an toàn cho bà bầu như dầu dừa hoặc các loại dầu massage chuyên dụng không chứa hương liệu tổng hợp hoặc tinh dầu không an toàn. Phương pháp này đặc biệt hữu ích trong việc làm dịu đau lưng dưới gần mông ở phụ nữ mang thai do căng cơ cục bộ.

Lưu ý quan trọng: Tuyệt đối tránh massage quá mạnh hoặc tác động trực tiếp lên vùng bụng để phòng ngừa bất kỳ rủi ro tiềm ẩn nào cho thai nhi. Thai phụ nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi bắt đầu bất kỳ liệu pháp massage nào.

5. Sử dụng đai lưng hỗ trợ

Việc sử dụng đai hỗ trợ thai kỳ có thể là một biện pháp hiệu quả giúp giảm đau lưng và mang lại sự thoải mái cho thai phụ.

  • Tác dụng của đai hỗ trợ: Đai được thiết kế chuyên biệt để nâng đỡ phần bụng, giúp phân tán trọng lượng thai nhi và giảm áp lực trực tiếp lên cột sống thắt lưng. Biện pháp này đặc biệt hữu ích trong tam cá nguyệt thứ hai và thứ ba, khi kích thước bụng bầu gia tăng đáng kể.
  • Lựa chọn và cách sử dụng: Thai phụ nên chọn loại đai có chất liệu mềm mại, thoáng khí và đảm bảo kích thước phù hợp với vòng bụng của mình. Việc đeo đai cần tuân thủ theo hướng dẫn của nhà sản xuất hoặc tư vấn của chuyên gia y tế để đạt hiệu quả tối ưu và tránh gây ra các vấn chịu không cần thiết, chẳng hạn như làm trầm trọng thêm tình trạng đau thắt lưng bên trái ở phụ nữ mang thai do đeo lệch hoặc quá chặt.

Lưu ý quan trọng: Để tránh ảnh hưởng đến tuần hoàn máu và gây khó chịu, thai phụ không nên đeo đai quá chật hoặc sử dụng trong thời gian quá dài liên tục. Nên có những khoảng nghỉ để cơ thể được thư giãn.

>> Tìm hiểu thêm: Máy massage lưng cho bà bầu loại nào an toàn cho thai kỳ?

Sử dụng đai lưng hỗ trợ giúp giảm áp lực lên cột sống, từ đó giảm đau lưng đáng kể

Sử dụng đai lưng hỗ trợ giúp giảm áp lực lên cột sống, từ đó giảm đau lưng đáng kể

6. Thăm khám và sử dụng thuốc theo hướng dẫn bác sĩ

Trong một số trường hợp, việc tham khảo ý kiến chuyên gia y tế là cần thiết để chẩn đoán chính xác nguyên nhân và có phác đồ điều trị phù hợp cho tình trạng đau lưng trong thai kỳ.

  • Thăm khám định kỳ và kịp thời: Thai phụ nên chủ động thăm khám bác sĩ nếu cơn đau lưng kéo dài, mức độ nặng, hoặc kèm theo các triệu chứng đáng lo ngại như sốt, đau bụng dưới, hoặc tiểu khó. Những dấu hiệu này có thể gợi ý các tình trạng bệnh lý tiềm ẩn như nhiễm trùng đường tiết niệu hoặc các vấn đề phụ khoa, mà các bệnh lý này có thể biểu hiện dưới dạng đau lưng và đau bụng khi mới mang thai. Việc chẩn đoán sớm giúp loại trừ các nguyên nhân nghiêm trọng và đưa ra hướng điều trị thích hợp.
  • Sử dụng thuốc giảm đau: Paracetamol (Acetaminophen) được xem là loại thuốc giảm đau tương đối an toàn cho phụ nữ mang thai khi được sử dụng đúng liều lượng. Tuy nhiên, việc dùng thuốc cần tuân thủ chỉ định và liều lượng của bác sĩ để kiểm soát hiệu quả tình trạng đau thắt lưng khi mang thai. Thai phụ cần tuyệt đối tránh tự ý sử dụng các loại thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs) như Ibuprofen, Aspirin, hoặc Naproxen, đặc biệt là trong tam cá nguyệt thứ ba, do chúng có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm cho thai nhi và quá trình sinh nở.
  • Vật lý trị liệu và các liệu pháp bổ trợ: Chuyên gia vật lý trị liệu sẽ hướng dẫn các bài tập cụ thể nhằm tăng cường sức mạnh cơ bắp, cải thiện tư thế và sự linh hoạt của cột sống. Ngoài ra, châm cứu cũng là một lựa chọn bổ trợ có thể giúp giảm đau, đặc biệt hiệu quả đối với các trường hợp đau lưng dưới gần mông khi mang thai dai dẳng.

Bên cạnh những biện pháp khắc phục tình trạng đau lưng phổ biến trên, nhiều người cũng cân nhắc việc sử dụng ghế massage toàn thân. Vậy bà bầu có dùng ghế massage được không và những lưu ý quan trọng nào cần biết để đảm bảo an toàn cho cả mẹ và bé, hãy cùng Fuji tìm hiểu ngay trong bài viết sau: Bà bầu ngồi ghế massage được không? Tư vấn cho mẹ bầu

Đau lưng trong thai kỳ là một triệu chứng phổ biến nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát được. Việc nắm vững các vị trí đau lưng phổ biến khi mang thai và nguyên nhân để chủ động áp dụng phương pháp điều trị phù hợp là chìa khóa để giảm thiểu khó chịu cho thai phụ. Chúng tôi khuyến nghị thai phụ nên lắng nghe cơ thể, duy trì lối sống lành mạnh bao gồm dinh dưỡng hợp lý và vận động khoa học, đồng thời tham khảo ý kiến của các chuyên gia y tế để nhận được lời khuyên và phác đồ điều trị cá nhân hóa, từ đó đảm bảo một thai kỳ khỏe mạnh và thoải mái.

 

 

BÀI VIẾT LIÊN QUAN

Huyệt Âm Giao: Vị trí, công dụng và cách châm cứu, bấm huyệt

Huyệt Âm Giao: Vị trí, công dụng và cách châm cứu, bấm huyệt

Huyệt Âm Giao là huyệt thứ 7 của mạch Nhâm, có tác dụng điều trị các bệnh liên quan đến khí huyết, sinh sản, tiết niệu và tiêu hóa. Cùng tìm hiểu ngay!
Huyệt Thủy Phân: Vị trí, công dụng và cách tác động

Huyệt Thủy Phân: Vị trí, công dụng và cách tác động

Huyệt Thủy Phân được xem như “cửa ngõ” giúp cân bằng hoạt động chuyển hóa nước, hỗ trợ giải quyết các chứng phù nề, chướng bụng,... Chi tiết xem ...
Gội đầu dưỡng sinh bấm huyệt: Tác dụng và cách làm tại nhà

Gội đầu dưỡng sinh bấm huyệt: Tác dụng và cách làm tại nhà

Gội đầu dưỡng sinh bấm huyệt là cách tốt nhất để giảm stress, căng thẳng nhanh chóng. Tham khảo hướng dẫn ngay!